Arteterapia w wieku przedszkolnym
- Szczegóły
- Odsłony: 708
Joanna Lekner
1. Arteterapia w wieku przedszkolnym - czyli od czego zacząć artystyczne zabawy dla dzieci?
Arteterapia, czyli terapia poprzez sztukę, jest formą terapii korzystającą z różnych technik tj. plastycznych, muzycznych, teatralnych itp. Zgodnie z tym, co radzą specjaliści, arteterapię w pracy z dziećmi warto rozpocząć od prostego działania - od rysunku wspólnie z dziećmi. Na początku warto skorzystać z pomocy publikacji, takich jak np.: "Zabawy ze sztuką" Anny Kalbarczyk czy "Dziecko rysuje, maluje, rzeźbi" Julii Anastazji Sienkiewicz-Wilowskiej. W pozycjach tych znajdziemy wiele propozycji, dzięki którym stworzymy interesujące scenariusze zajęć, tworząc tym samym możliwość rozmowy z dzieckiem, pokierowania jego uwagi i rozbudzenia ciekawości w trakcie wykonywania prac.
A mówiąc o rozwoju, w tym aspekcie, powinniśmy mieć na względzie szczególnie, iż wczesna edukacja dziecka, także w zamyśle rodziców uwzględnia rozwój i wspomaganie cech podstawowych, takich jak ciekawość poznawcza, wiarę w siebie oraz niezależność emocjonalną oraz fakt, iż edukację dzieci najmłodszych charakteryzuje też szeroko pojęte stymulowanie rozwoju w zakresie m.in.: umiejętności twórczych, społecznych, komunikowania się oraz rozwiązywania problemów i rozumowania.
Rodzice oczekują, iż w trakcie pracy z ich dzieckiem, stworzymy przestrzeń do rozwoju orientacji przestrzennej, a także rozwoju sprawności motorycznych. Z tego też względu naszym zadaniem jest pomoc dziecku w rozwinięciu tych umiejętności, których potrzebuje do wypowiadania się w sposób twórczy, a także w przygotowaniu do nauki pisania. Dlatego też, arteterapia, bądź jej elementy wykorzystywane systematycznie w trakcie zajęć czy pracy z dzieckiem dają nam idealną przestrzeń do osiągania wyznaczonych przez nas celów w działalności przedszkola, ale także do spełniania oczekiwań rodziców.
Edukacja (terapia) przez sztukę jest także procesem kształcenia. Taka forma daje nam idealne podłoże do prowadzenia zająć z zakresu kształcenia estetycznego, gdyż pozwala nam określanie odpowiednich wymagań w kierunku dziecka oraz możliwe obiektywne sprawdzanie wyników jego rozwoju. Wyobraźnia i ekspresja to podstawowe dyspozycje, które należy ukształtować u dziecka. Ekspresja dziecka to z jednej strony spontaniczne wyrażanie jego osobistych przeżyć i doznań, a z drugiej – odbicie pojmowania przez dziecko rzeczywistego świata. W pedagogice ekspresję traktuje się jako spontaniczną wypowiedź dziecka – w rysunku, tańcu, śpiewie czy sztuce dramatycznej.
W pracy z przedszkolami, możemy wykorzystać autorskie, tworzone przez nas samych scenariusze pomysłów. Scenariusz zajęć z arteterapii może zawierać następujące czynności ekspresyjne:
Ekspresję ruchowo-mimiczną– na początku możemy zachęcić dziecko poprzez zabawę do gestykulowania, spontanicznego ruchu (podskakiwanie, machanie kończynami), grymasów twarzy, a na wyższym poziomie ruchowo-mimicznym możemy wprowadzić pantomimę.
Ekspresję ruchowo-muzyczną– wyrażana bywa pod wpływem rytmu, melodii – jako improwizowany taniec; najbardziej terapeutyczna jest tzw. muzyka transowa (rytm wybijany na bębenku, muzyka afrykańska); bardzo dobrze na rozwój dzieci wpływają zabawy ruchowe przy muzyce, śpiew oraz gra na instrumencie. Dziecko kształci wówczas poczucie rytmu, wrażliwość na barwę, wyzwala aktywność, rozwija wyobraźnię muzyczną i inwencję twórczą.
Ekspresję słowno-muzyczną– w tym aspekcie zachęcajmy dzieci do ujawniania się poprzez spontaniczne nucenie improwizowanych melodii i tekstów piosenek.
Ekspresję muzyczną– ma ona związek z ekspresją słowno-muzyczną; nasze przedszkolaki mogą się aktywizować w improwizowanej grze na instrumentach muzycznych lub jej pozorowaniu, np. wystukiwaniu rytmu, naśladowania dźwięków charakterystycznych dla danego instrumentu (trąbienie trąbki). W trakcie zajęć możemy wykorzystać wszelkie instrumenty muzyczne, gdyż podczas gry na instrumencie dziecko kształci poczucie rytmu, wrażliwość na barwę, rozwija wyobraźnię muzyczną i inwencję twórczą. Realizując zadania z zakresu edukacji muzycznej, uczymy dziecko spostrzegania różnych elementów muzycznych. Wspomagamy rozwój zainteresowania, uwagę i umiejętność zapamiętywania.
Ekspresję plastyczną– obok zabawy najbardziej powszechna forma ekspresji, dzieci w wieku przedszkolnym samoistnie sięgają po wszystko, co pozwala im rysować, malować, lepić itd. Twórczość plastyczna dziecka niejednokrotnie okazała się ogromnym źródłem wiedzy o życiu psychicznym dziecka, wytwór plastyczny staje się komunikatem, a proces twórczy jest ekspresją doświadczanej rzeczywistości. Bardzo ważna rolę w inspirowaniu dzieci do działania plastycznego odgrywa muzyka, zajęcia integrujące muzykę i plastykę pobudzają wyobraźnię plastyczną i muzyczną jednocześnie.
Ekspresję zabawową- łączy w sobie wszystkie formy ekspresji twórczej, ujawnia się w zabawach iluzyjnych, inscenizacyjnych, konstrukcyjnych, ruchowych i muzyczno-ruchowych; ekspresja twórcza w swoich różnych formach zapobiega jednostronnemu rozwojowi intelektu. Ekspresja zabawowa pozwala nawiązać społeczne kontakty z rówieśnikami. Jako forma czynnego działania staje się źródłem radości, drogą samorealizacji i rozwoju.
Przeprowadzając arteterapię poprzez zajęcia plastyczne, muzyczne i teatralne, trzeba pamiętać również o przyzwyczajaniu przedszkolaka do wysiłku, cierpliwości, dyscypliny, opanowania. Zarazem należy szanować prawo indywidualnego dochodzenia do właściwych wyników. Jako dorośli nie powinniśmy niczego narzucać, a pełnić funkcje inicjatora i mentora, który poszukuje sytuacji pozwalających na samodzielny rozwój osobowości dziecka.